CLI nedir? GUI nedir? OS nedir? | Network Eğitimleri

Cisco eğitimleri içerisinde maksimum sorulan GUI nedir? CLI nedir? Network cihazlarına erişim şekilleri nelerdir? Konsol nedir? SSH nedir? Telnet nedir? Aux nedir? Terminal uygulamaları nelerdir? sorularının yanıtı yazımızda.

CLI nedir? GUI nedir? OS nedir?

Tüm son cihazların ve ağ cihazlarının bir işletim sistemi (OS) olması gerekir. Şekilde gösterildiği gibi, işletim sisteminin bilgisayar donanımı ile direkt olarak etkileşime giren kısmı, çekirdek olarak bilinir. Uygulamalarla ve kullanıcıyla etkileşime giren parçaya kabuk denir. Kullanıcı komut satırı arayüzünü (CLI) ya da grafik kullanıcı arayüzünü (GUI) kullanarak kabuk ile etkileşime girebilir.

Bilgisayar etiketli bir kullanıcı arayüzünün monitöründen yayılan üç eşmerkezli daire vardır. İşletim sisteminin değişik bölümleri arasındaki ilişkiyi gösterirler. İç daire etiketli donanım bilgisayar donanımı örneklerini gösterir, orta daire çekirdek etiketlenir ve dış daire kabuk etiketlenir.

• Kabuk: Kullanıcıların bilgisayardan muayyen görevlerini istemesi ile alakalı imkân elde eden kullanıcı arayüzüdür. Bu arzuları CLI ya da GUI arayüzünden yapılabilebilmektedir.
• Çekirdek: Bir bilgisayarın donanım ile yazılımıyla arasındaki iletişimini kurar ve program gereksinimlerinin karşılamak suretiyle donanım kaynaklarının iyi mi kullanılacağını yönetir.
• Donanım: Bilgisayarın altında yatan elektronik dahil fizyolojik kısım.

Bir CLI kullanırken, kullanıcı, örnekte gösterildiği gibi, komut isteminde klavyeye komutlar girerek metin tabanlı bir ortamda direkt olarak sistemle etkileşime girer. Sistem komutu yürütür ve genelde bir metin çıktısı sağlar. CLI’nın çalışması için oldukça azca yük gerekir. Ancak, kullanıcının sistemi denetim eden temel komut yapısı ile alakalı bilgili olmasını gerektirir.

GUI nedir?

Windows, macOS, Linux KDE, Apple iOS ya da Android gibi bir GUI, kullanıcının grafik simgeleri, menüler ve pencerelerden oluşan bir ortam kullanarak sistemle etkileşime girmesini sağlar. Şekildeki GUI örneği daha kullanıcı dostudur ve sistemi denetim eden temel komut yapısı ile alakalı daha azca malumat gerektirir. Bu nedenle, bir oldukça şahıs GUI ortamlarını kullanmaktadır.

Ancak, GUI’lar her vakit CLI ile kullanılabilen bütün özellikleri sağlayamayabilir. GUI’lar da başarısız olabilir, çökebilir ya da belirtildiği gibi çalışmayabilir. Bu nedenlerden dolayı, ağ cihazlarına genelde bir CLI vasıtasıyla erişilir. CLI, GUI ile karşılaştırıldığında daha azca kaynak yoğunlukludur ve oldukça kararlıdır.

Cisco cihazlarında kullanılan ağ işletim sistemine Cisco Ağlar Arası İşletim Sistemi (Internetwork Operating System – IOS) ismi verilmektedir. Cisco IOS, cihazın türüne ya da boyutuna bakılmaksızın bir oldukça Cisco router ve switchte kullanılır. Router ya da Switch her aygıt türü, değişik bir Cisco IOS versiyonu kullanır. Diğer Cisco işletim sistemleri arasında IOS XE, IOS XR ve NX-OS bulunur.

Ev yönlendiricilerindeki (Home Router) işletim sistemine genelde bellenim (firmware) ismi verilmektedir. Ev yönlendiricisini yapılandırmanın en yaygın yöntemi, internet tarayıcı tabanlı bir GUI kullanmaktır.

OS’nin amacı

Ağ işletim sistemleri, PC işletim sistemine benzerdir. GUI aracılığıyla, bir PC işletim sistemi kullanıcının aşağıdakileri yapmasını sağlar:

Seçim yapmak ve uygulamaları çalıştırmak için fareyi kullanma

• Metin ve metin tabanlı komutları girme,
• Çıktıyı bir monitörde görüntüleme.

CLI-tabanlı bir ağ işletim sistemi (örneğin, bir switch ya da router üstündeki Cisco IOS), bir ağ teknisyeninin aşağıdakileri yapmasını sağlar:

• CLI-tabanlı ağ programlarını çalıştırmak için klavye kullanma,
• Metin ve metin tabanlı komutları girmek için klavye kullanma,
• Çıktıyı bir monitörde görüntüleme.

Cisco ağ cihazları Cisco IOS muayyen versiyonlarını çalıştırır. IOS sürümü, kullanılan cihazın tipine ve lüzumlu özelliklere bağlıdır. Tüm cihazlar bir varsayılan IOS ve hususiyet paketiyle gelmesine rağmen, ek özellikler elde etmek için IOS versiyonu ya da hususiyet paketi yükseltilebilir.

Erişim Yöntemi nedir?

Switch, varsayılan olarak trafiği iletir ve çalışacak şekilde açıkça yapılandırılması gerekmez. Örneğin, aynı yeni Switche bağlı iki yapılandırılmış host iletişim kurabilir.

Yeni bir switchin varsayılan davranışından bağımsız olarak, bütün switchler yapılandırılmalı ve güvenliği sağlanmalıdır.

3 tip irtibat ile erişim sağlanılabilir.

1. Konsol erişim yöntemi

Cisco aletine bant dışı erişim elde eden bir fizyolojik idare portudur. Bant dışı erişim, ancak aygıt bakımı amacıyla kullanılan hususi bir idare kanalı vasıtasıyla erişimdir. Konsol portu kullanmanın avantajı, ilk yapılandırmayı gerçekleştirmek gibi rastgele bir ağ hizmeti yapılandırılmamış olsa dahi cihazın erişilebilir olmasıdır.

Konsol bağlantısı için terminal emülasyon (emulation) yazılımı çalıştıran bir bilgisayar ve cihaza bağlanmak için hususi bir konsol kablosu gereklidir.

2. SSH(Güvenli Kabuk) erişim yöntemi

SSH, sanal kullanıcı arayüzü vasıtasıyla ağ üstünden güvenilir bir CLI bağlantısı kurmak için kullanılan bant içi ve tavsiye edilen bir yöntemdir. Konsol bağlantısından değişik olarak SSH bağlantıları, adresle yapılandırılmış faal bir kullanıcı arayüzü de dahil olmak suretiyle cihazda faal ağ hizmetleri gerektirir.

Cisco IOS’un bir oldukça sürümü, öteki cihazlarla SSH oturumları kurmak için kullanılabilecek bir SSH sunucusu ve bir SSH istemcisi içerir.

3. Telnet erişim yöntemi

Telnet, sanal bir kullanıcı arayüzü vasıtasıyla bir ağ üstünden uzaktan CLI oturumu oluşturmanın güvenilir olmayan, bant içi bir yöntemidir. SSH’den değişik olarak Telnet güvenli, şifreli bir irtibat sağlamaz ve ancak laboratuvar ortamında kullanılmalıdır. Kullanıcı hüviyet doğrulaması, parolalar ve komutlar ağ üstünden düz metin olarak gönderilir.

En iyi tatbik Telnet yerine SSH kullanmaktır. Cisco IOS, hem bir Telnet sunucusu hem de Telnet istemcisi içerir.

Router gibi birtakım cihazlar, modem kullanarak telefon bağlantısı üstünden uzaktan CLI oturumu kurmak için kullanılan eski bir destek (aux) portunu da destekleyebilir.

Bir konsol bağlantısına benzer şekilde, AUX portu bant dışındadır ve ağ hizmetlerinin yapılandırılmasını ya da kullanmak mümkün olmasını gerektirmez.

Terminal Emülasyon Programları

Bir ağ aletine bir konsol portundan seri irtibat ile bağlanabilirsiniz ya da SSH / Telnet bağlantısıyla bağlanmak için kullanabileceğiniz birkaç terminal emülasyon programı vardır.

Bu uygulamalar pencere boyutlarını ayarlamak, makale tipi boyutlarını değişiklik yapmak ve renk düzenlerini değişiklik yapmak yoluyla üretkenliğinizi artırmanızı sağlar.

• Putty
• Tera Term
• SecureCRT

Network eğitimleri ağ cihazları ile alakalı temel sorular

• Yapılandırılması ihtiyaç duyulan yeni bir Switch ile ekipman odasında olsaydınız hangi erişim tekniği İdeal olurdu?
• Yöneticinizi internet üstünden öteki bir şehirde Routera erişemeyeceğinizi söylemek için ararsanız ve size telefon bağlantısı üstünden Routera erişmeniz için malumat verirse, hangi erişim tekniği İdeal olur?
• Ağ bağlantısı üstünden IOS’a İdeal bant içi erişim tekniği hangisidir?
• Yöneticiniz size hususi bir kablo verdiyse ve Switch’i yapılandırmak için kullanmanızı söylediyse hangi erişim tekniği İdeal olur?

Cevaplar sırayla Konsol, Aux, Telnet/SSH, Konsol.

Ayrıca bakınız

• IPv4 nedir? IPV4 Adres Yapısı ve Alt Ağ Maskesi nedir? | Network Eğitimleri