İnternet sitelerinin güvenliği olabildiğince önemlidir. Bu vaziyet hem site ziyaretçileri için hem de site sahipleri için geçerli olmaktadır. Her sitenin emniyet amacıyla yapmış olduğu değişik çözüm yöntemleri de vardır. Captcha da bu emniyet önlemlerinin arasında yer alıyor. Peki Captcha nedir?
Bazı internet sitelerine girdiğinizde alakalı sayfaya ulaşım sağlamanız için sorularla karşı karşıya gelme durumunuz olabilir. Ayrıca bu sayfalarda çözmeniz ihtiyaç duyulan testler, işaretlemeler gibi seçenekler de yer alabilir. Sitelerin bu tercihi ya içeriklerine hükmetmek için ya da siteyi daha güvenilir hale getirmek için oluyor. Biz de bu yazımızda web sitelerinde maksimum karşınıza çıkan testlerden biri olan Captcha’nın ne olduğuyla alakalı sizlere açıklamalar yapacağız.
İçindekiler
Captcha Nedir?
Captcha’nın açılımı ‘Completely Automated Public Turing kontrol to tell Computers and Human Apart’ şeklindedir. Türkçesi ise ‘İnsan ve Bilgisayar Ayrımı Amaçlı Tam Otomatik Genel Turing Testi’ olarak anlatım edilmektedir.
Bu test, bot geçişini önlemek için emniyet amacıyla ortaya çıkmıştır. Captcha testleri tasarlanma şekliyle ancak insanları çözebileceği sorular içerir. Çünkü Captcha’nın aslolan amacı, bilgisayarların ve botların siteye girmesini önlemektir.
Bir insan Captcha testlerini kısa süre bakarak çözme yetisine sahiptir. Ancak bilgisayarlar, testte yer edinen resmi ya da yöntemleri yorumlayıp doğru karar verememektedir. Dolayısıyla Captcha’nın bir öbür adına bot önleyici diyebiliriz.
Captcha Nasıl Çalışmaktadır?
Yazımızda Captcha nelerdir sorusunun cevabını verdikten sonra bu testin iyi mi çalıştığıyla alakalı de izahat yaparak devam edelim. Captcha kodlarından biri olan komplike ve şekilli harf sıralaması, bilgisayarların anlamlandırmasını ve doğru cevap vermesini zorlaştırmak için vardır. Bu nedenle düz ve anlaşılır olmaktan ziyade komplike ve birbirine geçmiş harfler görmeniz mümkündür.
Kişilerin harf içerikli Captcha testinden geçmeleri için ilk ilkin alakalı Captcha’yı yorumlayıp doğru harfleri sıralı bir halde yazmaları gerekmektedir. Harfleri doğru bir halde yazmama halinde ise kişilere yeni bir Captcha testi verilir.
Bir bilgisayar programının ya da botunun komplike harflerden oluşan Captcha’yı anlamlandırması zordur. Ancak bir insan, bu biçim harflere ya da Captcha testlerine aşina olduğu için zorlanma yaşamayacaktır. Botların bu durumda yapacağı tek şey ise herhangi harfler girerek şansını deneyecek olmasıdır. Ancak fazla tecrübe etme kararında siteye girmeye çalışanın bir bot olduğu anlaşılacaktır ve alakalı bot engellenecektir.
Captcha’nın Kullanım Alanları Nelerdir?
Aslında Captcha’nın çoğu kullanım alanı vardır. Dosya indirme ya da üyelik işlemleri öncesinde karşımıza çıksa da çoğu fonksiyonu olduğunu söylemek yanlış olmayacaktır. Bu kontrol türü celse açma, hesap bilgilerini girme, online denetlemelerinde ve internet işletmesi ödeme sayfalarında standarttır.
Captcha’nın kullanım alanlarından biri anket doğruluğunu güvenliğini sağlamak içindir. Captchalar her oylamanın bir insan tarafınca girilmesini sağlama amacı doğrultusunda anket çarpıklığını önlemeye çalışmaktadır. Bu, yapılacak toplam oy sayısını sınırlamamaktadır. Ancak her bir oy için ihtiyaç duyulan süreyi uzatarak birden fazla oy verilmesini engellemektedir.
Captcha’nın kullanım alanlarından bir öteki de bilet satışlarında olmaktadır. Bilet sistemleri, tekrar satış için birden fazla bilet satın alınmasını önlemeye çalışmaktadır. Bu nedenle de bilet sistemlerinde Captcha yer almaktadır. Ayrıca Captcha bedava etkinliklere meydana getirilen yanlış kayıtların önüne geçmek için de kullanılmaktadır.
Sahte ve spam yorumları önlemek için de Captcha kullanılmaktadır. Bu sayede botların mesaj panolarına, iletişim formlarına ya da internet sitelerine spam göndermesinin önüne geçilmiş olmaktadır. Aynı zamanda bir Captcha’nın gerektirdiği ekstra adım, hastalık yaratacak online tacizi de azaltmaktadır.
Hizmetler için kaydı sınırlama amacıyla da Captcha kullanması yer almaktadır. Botların düzmece hesaplar oluşturmasının önüne geçmek için Captcha kurtarıcı niteliktedir. Hesap kurmayı kısıtlamak, bir hizmetin kaynaklarının boşa kullanımını önler ve dolandırıcılığı azaltır.
Tabii ki internet site üyeliklerinde de Captcha yer almaktadır. İnternet siteleri milyonlarca üyeye sahiptir. Dolayısıyla bu rakamlarla arama motorunda hileli bir halde üst sıralara çıkmak gibi yöntemler mevcut. Captcha da üyelerin reel bir insan olduğunu kanıtlayarak sitenin aslolan üye sayısının ne bulunduğunun ortaya çıkmasını sağlıyor.
İnternet Siteleri Neden Captcha Kullanıyor?
İnternet sitelerinin kayıt süreçlerinde Captcha kodlarını kullanmasının en büyük sebebi lüzumsuz ve düzmece içerikler ve iletilerdir. Captcha kodlarının aslolan kullanım amacı internet sitesine kayıt olan ya da yorum hazırlamaya çalışan kişilerin insan mı robot mu olduğunu ayırt etmek içindir. Bu sistem, e-postalarda yer edinen spam engelleyiciyle aynı fonksiyonu görmektedir.
Bir internet sitesine girdiğinizde Captcha ile karşılaşmak sinir bozucu gelebilir. Ancak bu emniyet yöntemi, site sahipleri için büyük ehemmiyet taşımaktadır. Kendi internet sitesini ya da blogunu kurmuş olan çoğu kişi, spam iletilerin ne kadar rahatsız edici olduğunu anlayacaktır. Dolayısıyla site sahipleri, bu lüzumsuz iletiler ve içeriklerin internet sitesine zarar vermemesi için Captcha’yı kullanmaya başlayacaktır.
Web sitesinin azca ya da çok trafik alması bu durumu etkilemeyecektir. Hatta çok tanınmış olmayan internet siteleri ya da blogların spam kurbanı olma ihtimali de yüksektir. Bunun nedeni, alakalı internet sitelerinin kafi seviyede emniyet yöntemlerine haiz olmamasıdır.
Captcha Türleri Nelerdir?
Yazımızda Captcha nelerdir sorusunun yanıtlarını değişik yollarla verdikten sonra Captcha türleri ile alakalı da izahat yapmamız gerekiyor. Karşınıza birden fazla Captcha türünün çıkmış olduğu olmuştur. Belki bunların bir Captcha ya da bot önleyici olduğu bilmiyor olabilirsiniz. Ancak Captcha da kendi içerisinde çoğu türe sahiptir.
Metin Tabanlı Captcha
Metin tabanlı Captchalar, siteye girenin insan olduğunu doğrulamanın en etkili yollarından biridir. Bu Captcha türünde mevcud sözcükler, tümceler ya da herhangi rakam ve harflerin kombinasyonları yer almaktadır. Bazı metin tabanlı Captchalar ise büyük harf kullanımındaki çeşitleri de içermektedir.
Captcha, bildiğiniz karakterleri olmasından değişik ve yoruma dayalı şekilde sunar. Bu değişik karakter görünümü renk, arkaplan görüntüsü, çizgiler, noktalar ya da yaylar gibi grafik unsurları içerir.
Bu Captcha türü, kifayetsiz metin tanıma algoritmasına haiz botlara karşı koruma sağlar. Ancak birtakım durumlarda metin tabanlı Captcha yorumlaması insanoğlu içerisinde zor olmaktadır.
Metin tabanlı Captcha oluşturmada 4 değişik yöntem yer almaktadır. Bunlardan ilki Gimpy olarak geçmektedir. Gimpy, 850 kelimelik bir sözlükten herhangi sayıda kelime seçer ve bu kelimeleri çarpık olarak sıralar. Bir de EZ-Gimpy tekniği vardır. Bu yöntem Gimpy’nin ancak bir kelime kullanan çeşididir.
Metin tabanlı Captcha’daki bir öbür yöntem ise Gimpy-r olarak geçer. Gimpy-r tekniği herhangi harfler seçer ve karakterleri bozar. Sonra da arkaplan gürültüsü ekler. Metin tabanlı Captcha’nın son tekniği ise Simard adına sahiptir. Simard tekniği, herhangi rakamları ve harfleri seçip karakterleri yayar ve renklerle deforme eder.
Görsel Tabanlı Captcha
Görsel tabanlı Captcha da metin tabanlı Captcha’ya kıyasla olabildiğince gelişmiş durumdadır. Bu Captchalar hayvan fotoğrafları, şekiller ya da görüntüler gibi tanınabilir grafik öğelerini kullanmaktadır. Genel olarak imaj tabanlı Captcha, kullananların bir temayla eşleşen görüntüleri seçmesini ya da sığmayan görüntüleri tanımlamasını gerektirmektedir.
Görsel tabanlı Captcha, metin tabanlı Captcha’ya göre birazcık daha kolaydır. Ayrıca görsel tabanlı Captchaları botların anlaması daha zor olur. Çünkü bu Captcha türü, hem görüntüyü tanıma hem de anlamlandırmayı gerektirmektedir.
Ses Tabanlı Captcha
Ses tabanlı Captcha, görme engelli kişiler için alternatif niteliğindedir. Bu Captcha türü sıklıkla metin ya da görsel tabanlı Captchalarla beraber kullanılmaktadır. Ses Captchaları kullanıcının daha sonra girmiş olduğu harf ve rakam dizisinin ses kaydını sunar.
Bu Captcha türü, alakalı karakterleri arkaplan görüntüsünden kaynaklı ayırt edemeyen botlara güvenerek tasarlanmıştır. Aynı metin tabanlı Captchalar gibi ses tabanlı Captchaların da insanoğlu tarafınca yorumlanması birazcık zor olabilmektedir.
Matematik ve Kelime Problemleri Captcha’sı
Bu Captcha türünün bazılarında şahsa çözmesi için 2+5 ya da 8-3 gibi olabildiğince kolay bir prosedür sorulur. Bir bot, bu suali tanımlamada ve yanıtlamada güçlük çekecektir. Ancak bir insan için bu tip işlemleri çözüme ulaştırmak olabildiğince kolay olacaktır. Kelime problemiyle alakalı Captcha türünde ise terim dizisi verilir ve bu terim dizisinin tamamlanması istenir.
Böylelikle Captcha nelerdir sorusuna ayrıca Captcha türleri ile alakalı da izahat yapmış olduk. Bu Captcha türlerinin yanı sıra bir de reCaptcha diye bir terim yer almaktadır. Şimdi reCaptcha’nın ne olduğuyla alakalı izahat yapalım.
ReCaptcha Nedir?
Google, kullananların insan olup olmadığını doğrulamak için standart bir Captcha kodu kullanmayı tercih etmemektedir. Bunun yerine IP adreslerini, çerezleri ve öbür kanıtları inceleyerek kullanıcıları, otomatik spam göndericilerden ayırt etmek için öbür bir sistem kullanır. Bu sistemin ismi da reCaptcha olarak geçmektedir.
Google tarafınca tasarlanan bu Captcha türü, kullanıcılar için öbür Captchalara göre çok daha kolaydır. Çünkü kişilerin yapması ihtiyaç duyulan tek şey, ‘Ben robot değilim’ yazan onay kutusunu işaretlemekten ibarettir. ReCaptcha, kullanıcı hareketlerini izleyerek sayfadaki tıklama ve öbür etkinliklerin insan etkinliğine benzeyip benzemediğini belirlemeye çalışır.
Test başarısız olursa ReCaptcha, standart Captcha türlerinden biri olan görsel tabanlı Captcha’yı kullanır. Ancak çoğu durumda onay kutusu testi kullanıcıyı doğrulamada kafi olmaktadır.
Captcha Kodunu Çözmek için Neler Yapabilirsiniz?
Yazımızda Captcha türlerinin neler olmasından bahsettikten sonra Captcha kodlarını iyi mi çözeceğinizle alakalı de izahat yapmamız yararlı olacaktır. Captcha kodları sıklıkla herhangi oluşturulmuş bir takım karakter ve rakam içermektedir. Bu karakterlerin boyutu, açısı, rengi ve yoğunluğu her seferinde değişmektedir. Captcha kodları, renkli ve desenli bir arka plana doldurularak yapılmaktadır. Bunun sebebi ise kodu tanımayı engellemek içindir.
Bazı Captcha kodlarını idrak etmek olabildiğince kolayken kimilerini idrak etmek bir o denli zor olmaktadır. Eğer bir internet sitesinde Captcha koduyla karşılaştıysanız yapmanız ihtiyaç duyulan ilk şey, bu koda dikkatli bir halde bakmak olacaktır. Eğer değişik şekillerde ve birbirine karışmış harflerden oluşan Captcha koduyla karşılaştıysanız monitör parlaklığını artırmayı deneyin.
Kutucuğu işaretlemenizi söyleyen Captcha kodunda yapmanız ihtiyaç duyulan alakalı kutucuğu işaretlemek olacaktır. Resim içerikli Captcha türünde ise vaziyet birazcık farklıdır. Genelde 16 kareden oluşan bir görsel verilir. Sonra da belirtilen unsurun bulunduğu bütün alanların işaretlenmesi söylenir. Bu Captcha türünde maksimum trafik lambası kullanılmaktadır.
Resim içerikli Captcha türü, kullananların maksimum zorlandığı türlerden birisidir. Kişiler genelde alakalı unsurun yer almadığı kutucuğu da işaretlemektedir. Bu durumda ise yapmanız ihtiyaç duyulan yenileme butonunu işaretleyerek daha kolay bir görsel kura çekmek olacaktır. Sizin için İdeal resmi bulana kadar yenileme düğmesine tıklamaya devam edebilirsiniz. Bir öbür seçenek ise sesli Captcha kullanmak olacaktır.
Captcha Nedir: Genel Değerlendirme
İnternet siteleri için emniyet tekniği olan Captcha’ya kişiler bir kez de olsa kesinlikle rastlamışlardır. Herhangi bir içerisinde ne olduğu indirmeden ilkin ya da siteye girmeden ilkin kişilerin karşısına çıkan Captcha, kullanıcılar için vakit kaybı gibi gelebilir. Ancak Captcha’nın site güvenliği, doğru site istatistiği ve spam engelleme açısından önemi büyüktür.
Captcha her ne kadar emniyet ve bot engelleme açısından avantajlı olsa da birtakım dezavantajlara da haiz olmaktadır. Örneğin kullanıcılar Captcha testini çözüme ulaştırmak için vakit harcamak istemezler. Üstelik bir de testi yanlış çözerlerse alakalı sayfadan çıkmayı düşünebilirler. Bir öbür dezavantaj ise birtakım Captcha türlerinin bütün tarayıcı tarafınca desteklenmemesiyle ilgilidir
Ancak bütün bunlara karşın internet site sahipleri, Captcha vasıtası ile botları yüksek miktarda önlemektedir. Bu sayede siteye giren kişilerin reel insan olduğu kanıtlandığı için site trafiği de daha realist şekilde ilerlemektedir.
Sizler için hazırladığımız Captcha nelerdir içeriğimiz burada sona eriyor. Sizler de Captcha hakkındaki soru ve düşüncelerinizi aşağıdaki yorum bölümünden bizlerle paylaşabilirsiniz.
